ต้องยอมรับว่ารายงานประจำปีเป็นอะไรที่หลายหน้ามาก  อ่านทีต้องใช้เวลาเยอะ  และเป็นอะไรที่ไม่สนุกด้วยนะ  แต่ในเมื่อไหนๆก็ต้องอ่าน  วันนี้ผมมาพูดถึงให้ฟังว่าเวลาอ่านเราควรสนใจอะไรบ้าง  ไม่ได้หมายความว่าให้อ่านแค่บางเรื่องนะ  ดีที่สุดเราควรอ่านให้ละเอียดทั้งเล่มนั่นแหละครับ  แต่วันนี้เรามาพูดถึงเรื่องหลักๆที่ผมว่าสำคัญกัน

                เรื่องแรกที่ผมว่าต้องรู้ให้ได้คือ  สรุปบริษัทที่เราสนใจนี้ทำอะไรกันแน่  อ่านให้ได้ใจความสำคัญเช่น

• ขายอะไรบ้างกันแน่

• สัดส่วนของสินค้าหรือบริการที่ขายเป็นยังไง

• ขายให้ใคร ใครเป็นลูกค้าบริษัท

• ขายอย่างไร ลูกค้ามาซื้อโดยตรงมั้ย  หรือขายผ่านคู่ค้า

• โดยรวมแล้วธุรกิจต่างๆ ทำได้ดีขึ้นหรือแย่ลง

• ฯลฯ

หลักๆเลย  เรื่องนี้คือสิ่งที่ผมต้องเอาให้เข้าใจอย่างแรก  รู้ก่อนเลยบริษัททำอะไรขายอะไรนี่แหละครับ  แล้วมันจะทำให้เราอยากรู้เรื่องอื่นๆตามมาเอง  เช่น  สมมติบริษัทขายชุดชั้นใน  เราก็จะเริ่มอยากรู้ละว่ายี่ห้อนี้ทำได้ดีมั้ย  ส่วนแบ่งการตลาดปัจจุบันเป็นกี่ %  เพิ่มขึ้นหรือน้อยลงจากช่วงที่ผ่านมา  ฯลฯ

และจากประสบการณ์ผมพบว่า  บางบริษัทที่เรานึกว่ารู้จักอยู่แล้ว  อาจจะกลายเป็นว่ามีรายได้จากหลากหลายธุรกิจกว่าที่เราคิด  เช่น BTS ปกติพูดถึงบริษัทนี้เราก็จะนึกถึงบริษัทที่ได้รับสัมปทานทำรถไฟฟ้าใช่มั้ยครับ  แต่รู้หรือไม่ว่า  ปี 2558  รายได้จากการดำเนินงานรถไฟฟ้าเป็นสัดส่วนแค่ 39.7% ของรายได้จากการดำเนินงานทั้งหมดครับ  ส่วนที่เหลือมาจากบริษัทลูกวีจีไอ โกลบอล มีเดียที่ทำขายสื่อโฆษณาถึง 33.66%  พัฒนาอสังหาริมทรัพย์แถวรถไฟฟ้าขาย 14.58%  และรายได้จากธุรกิจบริการอื่นๆอย่างร้านอาหารและบัตรแรบบิทอีก 12.53%

ลองอ่านดูครับ  แล้วจะพบว่าเนื้อหาส่วนนี้น่าสนใจทีเดียว  เราจะเห็นภาพบริษัทที่เราสนใจมากขึ้นแน่นอน  บางบริษัทอาจจะทำเราแปลกใจเลยแหละ

สวัสดีครับ  หลังจากเราเข้าใจแล้วว่าดอกเบี้ยทบต้นคืออะไร  ทีนี้ต่อไปที่ต้องรู้คือแล้วเราจะคำนวนหามันอย่างไร  บางคนถามเคยถามผมว่าต้องคำนวนด้วยเหรอ  ไม่ต้องรู้ได้มั้ยไม่ชอบสูตรไม่ชอบเลข  กดเครื่องคิดเลขเอาได้มั้ย  ผมจะบอกว่าคุณใจเย็นๆมันไม่ยากเกินคุณแน่นอน  ถ้าคุณคำนวนไม่ได้หรือไม่เข้าใจเรื่องนี้นะ  เสียเปรียบโคตร  ผมยกตัวอย่างนะครับ

สมมติมีคนสองคนมาขอยืมเงินคุณน่ะ  ทั้งสองคนอยากยืมคนละ 1,000,000 บาท  แต่คุณมีเงินล้านเดียว  คุณจะให้ใคร

คนแรกบอก  ถ้าให้เค้ายืมนะ  อีก 4 ปี  เค้าจะคืนคุณเป็นเงิน 1,356,400 บาท

คนที่สองบอก  ถ้าให้เค้ายืมนะ  อีก 6 ปี  เค้าจะคืนคุณเป็นเงิน 1,500,730 บาท

มึนมั้ยครับ  ถ้าไม่มีวิธีเปรียบเทียบมันจะความรู้สึกแบบนี้แหละครับ  คุณอาจเผลอไปเลือกคนที่ให้ผลตอบแทนน้อยกว่าก็ได้  สุดท้ายการลงทุนถ้ามันต้องมีหน่วยกลางครับ  ซึ่งปกติแล้วคนเค้าจะใช้อัตราดอกเบี้ยทบต้นต่อปีเป็นตัวหลักครับ  ต่อไปนี้ผมจะสอนคุณทำเรื่องนี้  วันหลังจะไม่มีใครมาทำคุณงงได้อีก  ผมรู้เพราะสมัยเรียนเคยงงมาก่อนครับ

มาถึงงบบัญชีหลักอันสุดท้ายครับ งบกระแสเงินสด แล้วก็เป็นอันที่มีความสำคัญซะด้วย เพราะการบันทึกกำไรขาดทุนของบริษัทจดทะเบียนจะเป็นแบบเกณฑ์คงค้าง งบกำไรขาดทุนก็อาจจะไม่สะท้อนจำนวนเงินหมุนเวียนจริงที่บริษัทมีอยู่ ดังนั้นบริษัทอาจจะเหมือนมีกำไรในทางบัญชี แต่อาจมีปัญหาเรื่องสภาพคล่องเพราะไม่มีเงินสดในมือก็ได้ เพราะแบบนี้งบกระแสเงินสดจึงสำคัญครับ มันทำให้นักลงทุนมองเห็นชัดขึ้นว่าบริษัทมีปัญหาเรื่องเงินสดหรือไม่

ในกรณีที่ไม่เห็นภาพว่าลงบัญชีแบบ “เกณฑ์คงค้าง” คืออะไร แนะนำให้ไปทำความเข้าใจเพิ่มที่บทความเกี่ยวกับเกณฑ์เงินสดและเกณฑ์คงค้าง

งบกระแสเงินสดบันทึกเงินเข้าออกในช่วงเวลาหนึ่งซึ่งจะระบุอยู่บนหัวกระดาษงบ เช่น “สำหรับปีสิ้นสุด 31 ธันวาคม 2556” ก็แปลว่างบตัวนั้นเค้าบันทึกสรุปเงินเข้าออกทั้งปี 2556

หลังจากที่บทก่อนหน้า เราพูดถึงงบกำไรขาดทุนไปแล้ว งบกำไรขาดทุนคือบอกว่าช่วงเวลาที่ผ่านมา ผลประกอบการบริษัทเป็นอย่างไรบ้าง มีรายได้รายจ่ายเท่าไหร่และเหลือเป็นกำไรขาดทุนเท่าไหร่ใช่มั้ยครับ ทีนี้เราจะมาพูดถึงอีกงบบัญชีที่มีความสำคัญบ้าง งบแสดงสถานะทางการเงินมันมีไว้ทำอะไร แล้วหน้าตาเป็นแบบไหน

งบแสดงสถานะทางการเงิน เป็นงบบัญชีที่เอาไว้บอกว่าบริษัทมีทรัพย์สินอะไรบ้างเท่าไหร่ (Assets) และทรัพย์สินเหล่านั้นเป็นของเจ้าหนี้เท่าไหร่เป็นของเจ้าของเท่าไหร่ (Liabilities and equities)  ดังนั้นงบบัญชีนี้  Assets ต้องมีค่าเท่ากับ Liabilities + Equities เสมอ  เพราะว่าบริษัทเป็นนิติบุคคลไม่ได้มีตัวตนจริงๆ ทรัพย์สินที่มีทั้งหมดถ้าบริษัทเลิกกิจการขายทิ้ง ก็ต้องขายทรัพย์สินแล้วจ่ายคืนเจ้าหนี้กับผู้ถือหุ้นจนหมดไม่มีอะไรเหลือ ทีนี้มันสำคัญเพราะบอกสภาพของบริษัทว่ามีหนนี้สินอะไรเท่าไหร่นี่แหละ เวลาที่คุณได้ยินทีวีเค้าบอกกว่ามาดูว่าบริษัทหนี้เยอะมั้ย มีความเสี่ยงจะล้มละลายหรือไม่ เค้าก็กำลังบอกให้คุณมาดูรายละเอียดในงบแสดงสภานะทางการเงินเนี่ยแหละ

คุณว่าอะไรสำคัญที่สุดในการทำธุรกิจครับ แน่นอนก็ต้องเป็นการทำกำไรใช่มั้ยครับ เพราะถ้าไม่กำไรก็ไม่รู้จะทำไปทำไมใช่มั้ย ดังนั้นถ้าคุณกำลังจะเป็นนักลงทุนแล้วเริ่มต้นลงทุนในหุ้นซักตัว สิ่งสำคัญอันดับแรกก่อนอย่างอื่นที่เราจะอยากรู้เกี่ยวกับหุ้นนั้นก็คือสรุปบริษัทนี้มันกำไรหรือไม่ สำหรับคนที่จะลงทุนด้วยตัวเองไม่ดูไม่รู้เรื่องพวกนี้ไม่ได้เลย ดังนั้นผมเลยเขียนบทความนี้อธิบายคร่าวๆว่างบกำไรขาดทุนคืออะไร มีไว้ทำอะไร ส่วนใหญ่จะประกอบไปด้วยอะไรบ้าง เผื่อคุณจะไปลองเปิดหัดอ่านเล่นได้ง่ายขึ้นครับ

งบกำไรขาดทุน เป็นงบที่รายงานผลประกอบการครับ ดังนั้นในภาพรวมแล้วสิ่งที่อยู่ในงบกำไรขาดทุนก็คือรายได้ต่างๆว่ามีอะไรบ้างเป็นจำนวนเท่าไหร่ และรายจ่ายว่ามีอะไรบ้างเป็นจำนวนเท่าไหร่ แล้วสุดท้ายเหลือเป็นกำไรหรือขาดทุนเท่าไหร่ โดยปกติแล้วจะมาในรูปรายไตรมาส (รอบ 3 เดือน) คือบันทึกกำไรขาดทุนที่เกิดขึ้นในช่วงสามเดือน กับรายปี ก็คือบันทึกกำไรขาดทุนที่เกิดขึ้นในช่วง 1 ปี

โอเคทีนี้เราคุยกันต่อจากบทที่แล้ว บทที่แล้วเราพูดถึงว่ามีวิธีลงบัญชีรายได้รายจ่ายโดยใช้เกณฑ์สองแบบคือใช้เงินสดเป็นเกณฑ์ หรือใช้เกณฑ์คงค้างคือดูกิจกรรมทางธุรกิจเป็นเกณฑ์ใช่มั้ยครับ ประเด็นต่อไปคือแล้วปกติเค้าใช้อันไหนยังไง เพราะเหตุผลอะไร

โดยปกติแล้วนะครับเค้าจะใช้เกณฑ์เงินสดกับกิจการขนาดเล็กที่ไม่มีความยุ่งยากซับซ้อน เพราะอันดับแรกเลยมันไม่ยุ่งยาก เงินสดออกไปก็นับเป็นค่าใช้จ่าย รับเงินสดเข้ามาเมื่อไหร่ก็นับเป็นรายรับ และจริงๆแล้วมันก็เป็นวิธีที่ดูกระแสเงินสดได้ดี แต่มันเป็นปัญหาตอนที่จะจับคู่ว่าค่าใช้จ่ายอันไหนเกิดคู่กับรายได้รายการไหนมันดูยากครับ และเริ่มทำให้เราสับสนกรณีที่ลักษณะธุรกิจมีการจ่ายต้นทุนสินค้าและเก็บเงินจากลูกค้าช่วงเวลาห่างกันมาก ถ้าคุณดูที่ตารางตัวอย่างในบทที่แล้ว จะทำให้เราไม่รู้ว่าสรุปเรากำไรหรือไม่กำไรกันแน่ บางช่วงดูกำไร บางช่วงดูขาดทุน นี่ขนาดแค่ตัวอย่างแบบง่ายแล้วด้วย

เคยมีคนถามผมอยู่เหมือนกันว่าถ้าจะลงทุนในหุ้นต้องรู้อะไรบ้าง ผมอยากจะบอกว่าสิ่งที่ควรต้องรู้อย่างหนึ่งก็คือพื้นฐานบัญชีเนี่ยแหละ ผมก็ไม่ได้เป็นนักบัญชีนะ แต่มันสำคัญเพราะพวกรายงานผลประกอบการกิจการที่เราจะซื้อเนี่ย มันเขียนด้วยวิธีการและภาษาทางบัญชีไงเลยไม่รู้ไม่ได้ ที่ผมเจอมานะครับ น้อยมากจริงๆที่เคยเปิดตัวงบการเงินของบริษัท ซึ่งก็หาได้ทั่วไปเป็นข้อมูลสาธารณะ คนไม่รู้เลยเสียเปรียบไงครับ เพราะฉะนั้นผมว่าคุณเริ่มต้นจากเข้าใจหลักการลงบัญชีเบื้องต้นก่อนดีกว่า

หัวข้อนี้เกี่ยวกับพวกการบันทึกรายได้รายจ่ายครับ วิธีลงบัญชีมีอยู่สองแบบ คือแบบบันทึกเกณฑ์เงินสด กับเกณฑ์คงค้าง โดยสองแบบนี้ก็จะให้ตัวเลขผลประกอบการออกมาแตกต่างกัน เพื่อความเข้าใจเราจะอธิบายไปยกตัวอย่างไปครับ

เราจะสมมติเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นตามนี้

บทนี้เราก็ยังอยู่ในหัวข้อพูดถึงเรื่องทางบัญชีที่อาจบิดเบือนทำให้ผลประกอบการหน้าตาเปลี่ยนไปกันครับ บทความที่ผ่านๆมาอันอื่นเราพูดถึงกรณีทั่วไป เป็นเรื่องปกติในการลงบัญชีที่อาจจะสร้างความสับสนหรืออาจจะทำให้งบการเงินดูดีหรือแย่เกินความเป็นจริง แต่ในบทนี้เราจะมาคุยคร่าวๆถึงกรณีที่เป็นความตั้งใจของบริษัทที่จะปกปิดหรือบิดเบือนหน้าตางบการเงินกัน

ทีนี้การตั้งใจบิดเบือนงบบัญชีมันมักจะมีอยู่สองทิศทาง อย่างแรกคือบิดเบือนให้ดูดีขึ้น โดยทั่วไปทำเพื่อให้เป็นไปตามความคาดหวังของตลาด หรือทำช่วงตอนกำลังจะระดมทุนออกหุ้นเพิ่มเพราะต้องการระดมทุนได้เยอะๆ หรือไม่ก็ผู้บริหารเองต้องการที่จะขายหุ้นที่ตัวเองถืออยู่ออกมา

บทนี้เรามาคุยเรื่องรายการพิเศษต่างๆที่โผล่มาบนงบกำไรขาดทุนแล้วมักจะทำให้หน้าตาของกำไรขาดทุนสุทธิดูดีเกินเหตุหรือดูแย่เกินเหตุ รายการพิเศษในที่นี้หมายถึงการบันทึกรายได้หรือรายจ่ายประเภทที่ไม่ปกติ มีลักษณะเกิดขึ้นครั้งเดียว และไม่ได้เป็นกิจกรรมหลักของกิจการ เช่น กำไรหรือขาดทุนจากการขายสินทรัพย์ถาวร, กำไรหรือขาดทุนจากการขายเงินลงทุน, รายรับเงินประกันน้ำท่วม และพวกแนวนี้อันอื่นๆ

โดยทั่วไปพวกรายการพิเศษจะมีขนาดเล็กน้อยมาก และไม่ค่อยส่งผลต่อกำไรขาดทุนเท่าไหร่ แต่บางครั้งก็จะมีกรณีใหญ่ๆเกิดขึ้นที่ทำให้ผลประกอบการสุทธิเปลี่ยนไปเยอะ เนื่องจากมันเป็นลักษณะเกิดขึ้นครั้งเดียวเราจึงไม่ควรไปใส่ใจกับมัน รายการพวกนี้ผมแนะนำให้พวกเราตัดออกไปจากการคำนวนกำไรสุทธิโดยอัตโนมัติเพื่อให้เราเห็นภาพของกิจการได้ดีขึ้น

บทความซีรี่ส์นี้เรายังอยู่กับเรื่องต่างๆที่ทำให้ตัวเลขกำไรสุทธิของบริษัทเปลี่ยนแปลงไปอยู่ครับ วันนี้เราจะมาเล่าถึงเรื่องสิทธิ์ในการเอาผลประกอบการขาดทุนสะสมย้อนหลังมาใช้หักออกจากภาษีเงินได้ที่บริษัทต้องเสีย และตัวเลขพวกนี้บางทีทำให้บริษัทดูดีขึ้นเยอะกว่าความเป็นจริงเยอะเลยทีเดียว

ไอเดียของเรื่องนี้คือ บริษัทเวลาที่มีกำไรจะต้องเสียภาษีให้กับรัฐตามกฎหมาย ดังนั้นในกรณีที่บริษัทมีผลประกอบการขาดทุนก็ควรจะต้องได้รับการยกเว้นภาษีด้วย ตามกฏหมายของไทยบริษัทในปีที่มีผลประกอบการขาดทุนสามารถที่จะเอายอดขาดทุนสะสมย้อนหลังไม่เกิน 5 ปี ไปใช้ในการหักส่วนของกำไรที่ต้องเสียภาษีในปีที่กำไรได้ ยกตัวอย่างให้เห็นภาพมากขึ้น เช่น

ตัวอย่างสมมติ บริษัท A มีผลกำไรหรือขาดทุนเกิดขึ้นในแต่ละปีดังนี้