ในบทนี้เราจะมาคุยกันเกี่ยวกับผลิตภัณฑ์ทางการเงินที่คนรู้จักน้อยลงหน่อย คนส่วนใหญ่แน่นอนรู้จักหุ้นทุนหรือหุ้นสามัญและก็รู้จักหุ้นกู้อยู่แล้ว แต่ทีนี้บทนี้เราจะพูดถึงหุ้นกู้แปลงสภาพที่คนอาจจะรู้จักน้อยหน่อยครับ มีคนบอกว่าในสถานการณ์ที่ตลาดผันผวนไม่แน่นอน หุ้นกู้แปลงสภาพนี้ถือเป็นทางเลือกที่ดีน่าสนใจเพราะมีลักษณะยืดหยุ่นได้ เป็นทั้งหุ้นกู้ลักษณะตราสารหนี้ก็ได้ หรือในภายหลังจะใช้สิทธิ์แปลงเป็นหุ้นสามัญก็ได้ ได้เปรียบสุดๆ เราจะมาคุยให้ฟังว่าหุ้นกู้แปลงสภาพนี่คืออะไรกันแน่ แล้วเราจะพูดถึงข้อดีและข้อเสียของมันกันครับ
หุ้นกู้แปลงสภาพ คือเป็นหุ้นกู้น่ะแหละเป็นตราสารหนี้ แต่สิ่งที่ต่างจากตราสารหนี้ปกติคือมันจะมีสิทธิที่อนุญาตให้ผู้ถือหุ้นกู้นี้สามารถเลือกที่จะแปลงมันเป็นหุ้นสามัญได้ ทีนี้ว่าแปลงเป็นหุ้นสามัญได้เท่าไหร่กี่หุ้น ก็แล้วแต่ข้อกำหนดที่กำหนดเอาไว้ตั้งแต่ตอนออกหุ้นกู้แปลงสภาพนี้
เช่นสมมติลักษณะของหุ้นกู้แปลงสภาพบริษัท A คือ อัตราดอกเบี้ย 6%, อัตราแปลงสภาพคือ 25 อันนี้หมายความว่าอะไร มันหมายความแบบนี้ หุ้นกู้ทุกอันปกติราคาพาร์จะอยู่ที่ 1,000 บาทหนึ่งหุ้นกู้ กรณีนี้อัตราดอกเบี้ย 6% คือคิดจากราคาพาร์ 1,000 บาท แปลว่าหุ้นกู้แปลงสภาพนี้จะจ่ายดอกเบี้ย 60 บาทต่อปี ไม่เกี่ยวกับว่าตอนซื้อจริงราคาขายจริงอยู่เท่าไหร่ และที่กำหนดอัตราแปลงสภาพ 25 หมายความว่า 1 หุ้นกู้แปลงเป็นหุ้นสามัญได้ 25 หุ้น แสดงว่า 1 หุ้นกู้ซึ่งราคาพาร์ 1,000 บาทนี้ ราคาแปลงสภาพอยู่ที่ 1,000 ÷ 25 = 40 บาท/หุ้น และแน่นอนเวลาเค้ากำหนดเกณฑ์การแปลงสภาพก็คือจะตั้งให้ราคาแปลงสภาพสูงกว่าราคาหุ้นตอนปัจจุบันไว้พอสมควรเผื่อไปในอนาคต ไม่งั้นคนก็ซื้อมาแล้วแปลงสภาพทันทีหมด
ดังนั้นตามความหมาย ผู้ที่ถือหุ้นกู้แปลงสภาพ คือมีสถานะเป็นเจ้าหนี้ของบริษัท ผลตอบแทนที่ได้จะเป็นแบบเดียวกับหุ้นกู้ก็คือเป็นอัตราดอกเบี้ยที่กำหนดไว้แต่แรก แต่เมื่อผู้ถือใช้สิทธิในการแปลงสภาพเปลี่ยนเป็นหุ้นสามัญ ก็จะเปลี่ยนสถานะเป็นผู้ถือหุ้นของบริษัท และมีสิทธิเหมือนถือหุ้นสามัญปกติทุกอย่าง ได้เงินปันผล, มีสิทธิเข้าประชุมผู้ถือหุ้น, สิทธิจองหุ้นเวลาบริษัทออกหุ้นใหม่, ฯลฯ
ทีนี้ที่เค้าบอกว่าหุ้นกู้แปลงสภาพนี่ดีกับทั้งผู้ลงทุนและดีกับบริษัทที่ออกตราสารอันนี้ เค้าให้เหตุผลแบบนี้ครับ เค้าบอกว่าสำหรับผู้ลงทุนแล้วสิ่งที่ได้คือได้ความปลอดภัยพอๆกับหุ้นกู้ปกติ แล้วยังมีความได้เปรียบเพราะในกรณีที่ราคาหุ้นของบริษัทสูงขึ้นไปมากผู้ถือหุ้นกู้แปลงสภาพก็สามารถแปลงตราสารหนี้นั้นให้เป็นหุ้นสามัญได้ด้วย ส่วนบริษัทที่ออกหุ้นกู้แปลงสภาพนี้ก็ได้ในแง่ที่ว่าดอกเบี้ยที่ต้องจ่ายก็จะน้อยกว่าออกหุ้นกู้ปกติ แล้วในกรณีที่บริษัททำได้ดีในอนาคตก็สามารถเลือกที่จะกำจัดค่าใช้จ่ายดอกเบี้ยโดยการให้คนแปลงสภาพเป็นหุ้นทุนซะ เป็นการตัดรายจ่ายของบริษัทด้วย ดีด้วยกันทั้งสองฝ่าย
แต่ในความเป็นจริงที่บอกว่ามันจะดีเยี่ยมกับทุกฝ่ายมีแต่ได้กับได้มันก็เว่อร์ไปหน่อย สำหรับฝั่งนักลงทุนแล้วการที่หุ้นกู้จะได้สิทธิพิเศษในการแปลงสภาพมาเราก็ต้องเสียอะไรบางอย่างไปเหมือนกัน ที่แน่เลยคือโดยปกติแล้วอัตราดอกเบี้ยที่ได้เราจะได้จากหุ้นกู้แปลงสภาพก็จะต่ำกว่าหุ้นกู้ปกติของบริษัทเดียวกันครับ
สำหรับมุมมองของบริษัทถึงจะมีค่าใช้จ่ายดอกเบี้ยถูกลงในวันนี้ถ้าเปรียบเทียบกับออกหุ้นกู้ปกติ แต่ในอนาคตถถ้าบริษัททำได้ดีแปลว่าคนถือหุ้นกู้แปลงสภาพก็จะทำการแปลงสภาพแล้วกลายมาเป็นผู้ถือหุ้นสามัญ เข้ามาเป็นตัวหารส่วนแบ่งกำไรของบริษัทเพิ่มขึ้น ผู้ถือหุ้นเดิมหรือเจ้าของเดิมในระยะยาวอาจจะเสียมากกว่าได้ด้วยซ้ำ ดังนั้นเราต้องสรุปให้แฟร์หน่อยว่าหุ้นกู้แปลงสภาพ ก็เป็นผลิตภัณฑ์ทางการเงินรูปแบบหนึ่งน่ะแหละ และมันก็มีข้อดีและข้อเสียของมัน ไม่ได้ว่าดีเหนือกว่าหุ้นกู้ตลอดหรือดีกว่าหุ้นสามัญแน่นอนอะไรอย่างนั้น
ทีนี้ความเห็นส่วนตัวครับ โอเคแหละผมเห็นด้วยว่าหุ้นกู้แปลงสภาพของบริษัทนึง ก็ต้องปลอดภัยกว่าหุ้นสามัญของบริษัทนั้นแน่นอนอยู่แล้ว เพราะอย่างน้อยถ้าราคาหุ้นตกลง หุ้นกู้แปลงสภาพก็แค่ไม่ใช้สิทธิแปลงสภาพแล้วถือไปเรื่อยๆเป็นเหมือนหุ้นกู้ธรรมดาก็ได้ แต่ส่วนตัวผมก็นึกไม่ออกว่าทำไมเราถึงจะไปซื้อหุ้นกู้แปลงสภาพตั้งแต่แรก ผมรู้สึกมันเป็นอะไรครึ่งๆกลางๆยังไงไม่ทราบ ผมอธิบายแบบนี้สมมติว่ามันมีกิจการที่ดูแล้วผลประกอบการได้ดีเท่าไหร่ หรือกรณีที่ผลประกอบการดีมากเลยแต่ราคาหุ้นก็โคตรแพงเหมือนกัน
กรณีแบบนี้เราก็ไม่อยากจะไปซื้อหุ้นสามัญเค้าตั้งแต่แรกละ แล้วดังนั้นถ้าเราไปซื้อหุ้นกู้แปลงสภาพของบริษัทนี้มา ผมก็รู้สึกไม่ค่อยมีเหตุผลเท่าไหร่ เพราะการที่หุ้นกู้แปลงสภาพมันจะได้ผลดีคือต้องราคาหุ้นสูงขึ้นไปเลยราคาแปลงสภาพ แต่บริษัทที่ผลประกอบการไม่ได้ดีอะไรหรือดีมากแต่ราคาหุ้นแพงโคตรอยู่แล้วราคาหุ้นก็ไม่น่าจะดีขึ้นอะไรได้มากมายมั้ยครับ ถ้าจะไม่มั่นใจขนาดนั้นซื้อหุ้นกู้ปกติไปเลยไม่ดีกว่าเหรอน่ะ ได้ดอกเบี้ยสูงกว่าด้วย ในทางกลับกันถ้ามันเป็นบริษัทที่ผลประกอบการดีมาก ราคาก็ไม่แพง ดูแล้วราคาหุ้นน่าจะขึ้นไปได้อีกเยอะ เยอะพอที่หุ้นกู้แปลงสภาพจะกำไร งั้นเราจะถือหุ้นกู้แปลงสภาพไปเพื่ออะไร ผมซื้อหุ้นสามัญเลยไม่ดีกว่าเหรอ ทำไมต้องไปซื้อหุ้นกู้แปลงสภาพที่ต้องราคาสูงขึ้นไปเยอะหน่อยถึงเริ่มกำไร แต่ทั้งนี้ทั้งนั้นอันนี้เป็นความเห็นส่วนตัวครับ เอาเป็นว่าคุณเข้าใจว่ามันคืออะไร แล้วตัดสินใจเลือกในสิ่งที่มันดีกับคุณละกันครับ